Verhalen met gouden randjes

Voor de zekerheid stelt hij zich eerst maar eens even netjes voor, want het kan natuurlijk best zo zijn dat er mensen in de zaal zitten die nog nooit van hem gehoord hebben: Leon Giesen, dames en heren. Schepper en bewoner van zijn eigen wereld, Mondo Leone, waar hij ons vervolgens, goedgemutst uitweidend, liedjes zingend en lekker gitaar spelend mee naar toe neemt op een wonderlijke reis.
Een verwonderlijke reis, eigenlijk, want dat is waar het allemaal om draait, volgens de reisleider. In elk geval is dat het vertrekpunt van wat we vanavond te zien en te horen krijgen: verwondering.
Leon Giesen ziet iets, er valt hem iets op, en daar wil hij dan meer van weten. Dan gaat hij nieuwsgierig op zoek naar het verhaal erachter. En vasthoudend ook want het eerste verhaal dat hem ontglipt, moet hij nog tegenkomen. Zegt hij zelf. Een aantal van die verhalen komt vanavond aan bod. Eerst een paar kortere, als opmaat voor het echte werk. Als kennismaking. Zodat we maar vast weten wat ons ongeveer te wachten staat.
Leon Giesen is documentaire-filmmaker.  En zijn bijzondere belangstelling gaat uit naar mensen die, zonder dat íemand ze er om vraagt, zonder eigen belang, dingen zonder aantoonbaar nut aan de wereld toevoegen, dingen waar de wereld ook niet per se op zit te wachten maar waar de wereld wel móóier van wordt. Dingen die gemist zouden worden wanneer ze er plotseling níet meer zouden zijn. Hij heeft daar zelfs een zelfverzonnen prijs voor in het leven geroepen, vertelt hij. Het Gouden Randje. Ooit won Giesen zelf een prijs, met één van zijn films, een gouden beeldje was dat, en dat liet hij er speciaal voor in plakjes zagen. Gouden Randjes. Die hij hoogstpersoonlijk uitreikt aan dát soort ongevraagde initiatieven, om te laten zien hoe bijzonder ze zijn. Een ode aan de verschilligheid. Want onverschilligheid is er al meer dan genoeg. Het levert mooie verhalen op bovendien.
Over de Utrechtse Kabouter, bijvoorbeeld. Een in Utrecht blijkbaar mythische graffiti-stripheld die overal opduikt in de stad, in zijn eentje of met tientallen tegelijk, op kale betonnen muren en in ongezellige fietstunneltjes, in allerlei vermommingen en poses, en waarvan niemand weet wie de schepper is. Maar waarvan Leon Giesen er wel eentje op de blinde muur van zijn achtertuintje wil. Smakelijk en niet zonder zelfspot doet hij verslag, met lichtbeelden en al, van zijn zoektocht. Die nog even spannend wordt ook, wanneer hij zijn huissleutel ergens achterlaat, op een afgesproken plek, voor de onbekende kunstenaar, met instructies en twee kratten bier, en zelf voor drie weken op vakantie gaat. Ongelovig gnuift de zaal. Wie dóet dat nou? wordt er bijna hoorbaar gedacht. Leon Giesen dus. Zo gaat dat, in Mondo Leone.
Of neem het romantisch verhaal van de treinliefhebber in Amerika, Deane Ellsworth, die bij toeval ontdekte dat er één locomotief rondreed, in dat immense land, waarvan de meertonige fluit, door een productiefout, een afwijkend akkoord blies. En dat dat het zogenaamde Gershwin-akkoord was, veel mooier nog dan het bedoelde A7 akkoord. Zodat nu, lang verhaal kort, álle locomotieven in Amerika het Gershwin akkoord blazen. Nou ja, bíjna alle. Het onbezoldigd werk van één man. Omdat dat móóier is. Alleen daarom.
Leon Giesen maakte er een filmpje over dat hij vanavond laat zien en waarbij hij de commentaarstem live inspreekt. Af en toe moet het filmpje even op stop, omdat er opeens veel meer te vertellen valt dan er in past. Of omdat hij even de verschillende akkoorden wil laten horen, op zijn gitaar. Waarmee hij de rest van het filmpje live van muziek voorziet, want Leon Giesen is ook muzikant.
In het langste verhaal van de avond treffen we de verteller zelf in de hoofdrol. Als schatgraver tegen wil en dank. Het begint allemaal met een artikel in de Volkskrant over een stuk bladmuziek met geheimzinnige aanwijzingen, die de plek zouden wijzen waar een grote hoeveelheid goud en diamanten begraven zou zijn. Nazigoud. De diamanten van Hitler. Een deskundige had zich zeven jaren over dit mysterie gebogen, maar was er niet uitgekomen. Dat was een man naar Giesens hart uiteraard, zeven jaar! Dus hij knipt het artikel uit. Zijn belangstelling is gewekt. Door een piepklein toeval - een snapshot, zonder erbij na te denken genomen - komt hij vervolgens op het idee de aanwijzingen in de bladmuziek  vanuit een andere invalshoek te benaderen. En denkt hij na enig nader onderzoek te weten wáár hij moet zoeken. En dan móet hij ook zoeken, van zichzelf. Het gaat hem dus niet om het goud, benadrukt hij maar even, want dat is besmet, dat wíl hij niet eens hebben. Het gaat hem om de theorie. En die klopt tot het tegendeel bewezen is, nietwaar. Dus moet er uiteindelijk gegraven worden. Want zo werkt dat nou eenmaal bij hem.
Geïllustreerd met filmpjes, foto’s, oude kaarten en archiefbeelden en gelardeerd met gezongen zijsporen komt het verhaal eruit. Een steeds ingewikkelder en veelomvattender wordend verhaal. Een spannend en bizar verhaal. Een komisch verhaal. Een wonderlijk verhaal. Vol vuur weet Leon Giesen ons ervan te overtuigen dat zijn theorie klopt. Al kan híj daar natuurlijk ook niks aan doen, lijkt hij er af en toe met een halfverlegen lach bij te willen zeggen.
Hij is een goed verteller, de zaal hangt aan zijn lippen en zelf gaat hij ook steeds meer op in zijn betoog. Het is leuk om, terwijl er een filmpje draait, ook even naar hem te kijken, hoe hij ondanks zichzelf zit te gniffelen en te glunderen, achter zijn rode gitaar.
Het is een bijzondere avond die we meemaken. Het is inspirerend om te weten dat er iemand als Leon Giesen is. Iemand die zo vol overgave zijn ingevingen volgt, zonder zich om de heersende opvattingen over nut of noodzaak te bekommeren. Iemand die, zonder dat iemand hem er om vraagt, de mooie kanten van de wereld voor ons optekent, al zijn ze nog zo klein. Omdat ze anders misschien onopgemerkt blijven. Kopje onder gaan in onverschilligheid. Eigenlijk verdient Leon Giesen zijn eigen Gouden Randje.

Doe jezelf een plezier en kijk eens rond op de site van Mondo Leone. Daar staat trouwens ook een speellijst.